Description
Water is een doorzichtig goedje dat we elk moment van de dag tevoorschijn kunnen toveren. Water is gewoon water, toch? Wat er bij jou uit de kraan komt en wat er een stad verderop uit de kraan komt, verschilt niet significant. In de twintigste eeuw zijn Nederlanders eraan gewend geraakt om een en dezelfde soort water, leidingwater of stromend water, voor vrijwel alles te gebruiken. Maar daarmee zijn vele dimensies van een oudere, verfijnde watercultuur verdwenen.In de vroegmoderne tijd, voor de invoering van het leidingwater, was er sprake van een doorleefd waterbewustzijn, waarbij verschillende soorten water gebruikt werden voor verschillende doeleinden. Zowel in theorie als in de praktijk bestond een rangorde voor de soorten water. Zo werd een andere kwaliteit gekozen om te drinken en eten te koken, dan om kleding te wassen, vloeren te dweilen en branden te blussen. Hierbij speelden allerlei kwaliteitsaspecten een rol en ook de beschikbaarheid was van belang. Was het water zoet, zout of brak, schoon of vuil, kalkrijk of zacht? Was het schaars of overvloedig aanwezig, bevond het zich bij huis of verder af, moest er voor betaald worden? Al deze elementen waren sterk lokaal bepaald en verschilden bovendien naar gelang de seizoenen. De natuurlijke variatie in het water drong diep door in het dagelijks leven.
Het boek waarvan ik hier een stukje laat zien heeft drie belangrijke boodschappen over de vroegmoderne watercultuur. Ten eerste, er waren diverse bronnen voor drinkwater en gebruikswater. Water betrok men in hoofdzaak uit putten en regenwaterbakken maar ook uit beken, rivieren, stadsgrachten en meren. Ten tweede, gebouwen waren autarkisch. Vrijwel ieder huishouden en bedrijf genereerde zijn eigen water uit diverse bronnen. Ten derde, men had een groot waterbewustzijn. Men kende de kwaliteiten van de diverse soorten water en gebruikte ze voor verschillende doeleinden. Ik overweeg nog een vierde boodschap, schoon water was kostbaar. Men moest investeren in infrastructuur om goed water te verkrijgen of men moest het kopen.
Dit waterbewustzijn en een meer gedifferentieerd watergebruik lijken momenteel weer terug te keren onder druk van toenemende waterschaarste, als gevolg van klimaatverandering. Drinkwaterbedrijven denken sinds kort over de overgang naar een nieuw systeem met meer soorten waterkwaliteit in de woonhuizen. Bedrijven experimenteren met het gebruik van regenwater, gerecycled afvalwater en ontzilt zeewater. Consumenten pionieren met regentonnen in de tuin en regenwaterzakken in de kruipruimte van de woning. Miljoenen worden geïnvesteerd om het wiel opnieuw uit te vinden! Het is heel interessant en misschien ook wel geruststellend om te weten dat we al eeuwenlang ervaring hebben met een systeem van ‘blauwe diversiteit’.
Hoe ging men vroeger om met water, hoe dacht men erover, wat was de praktijk en hoe veranderde dat door de eeuwen heen? Wie had toegang tot welk water en hoe werd de toegang tot water georganiseerd?
Het boek komt uit in het Nederlands maar deze lezing wordt in het Engels gegeven.
Publicaties van het project waarbij dit boek hoort zijn te vinden op:
Omgaan met droogte – De geschiedenis van drinkwater (copingwithdrought.com) > Onze publicaties
| Period | 24 Oct 2024 |
|---|---|
| Event title | Cities and Water 1500-1800 |
| Event type | Seminar |
| Location | Antwerp, BelgiumShow on map |
| Degree of Recognition | International |
VU Research Profile
- Connected World