’10 procent zoekt dood door politiekogels’

Description

Noordhollands Dagblad
25 april 2019 donderdag

’10 procent zoekt dood door politiekogels’

BYLINE: Henk Runhaar

SECTION: BIBU; Blz. 004

LENGTH: 790 woorden

Amsterdam Suicide by cop, waarbij iemand de dood zoekt door politiekogels, komt in Nederland veel vaker voor dan algemeen wordt aangenomen. Volgens politiesocioloog Jaap Timmer is zelfdoding het motief bij ongeveer een op de tien gevallen waarbij de politie iemand neerschiet.

Dat komt neer op zo’n drie gevallen per jaar in Nederland. Uit cijfers van de Rijksrecherche blijkt dat vorig jaar bij 27 incidenten is geschoten door agenten. Daarbij vielen 26 gewonden en drie doden. Het aantal incidenten waarbij de politie vuurt ligt al jaren rond de dertig. Een onderzoek door de Rijksrecherche - die onafhankelijk is van de politie - is verplicht na ’schietincidenten’. Politiebeschietingen in Nederland waarbij het slachtoffer overduidelijk de dood zocht, zijn zeldzaam. Recent voorbeeld is het doodschieten van Mickey Fudge (31) begin februari in Amsterdam. Agenten openden het vuur toen hij bij het gebouw van De Nederlandsche Bank op ze afstormde met een pistool dat naderhand nep bleek. Op bijna dezelfde plek kwam vijftien jaar een 20-jarige Duitser om het leven. Hij had de aandacht van de politie al getrokken door een agente te bedreigen in een Amsterdams politiebureau. Een recherchechef vermoedde dat de jonge man de dood zocht door politiekogels, weet Timmer. ,,Zijn waarschuwing leidde toen helaas niet tot een instructie voor de meldkamer.’’ Bekend is ook het doodschieten van Mitchel Winters (21) drie jaar geleden in het Beatrixpark in Schiedam. Hij kwam met een zwart voorwerp gericht als vuurwapen afrennen op de agent die hem doodde. Winters’ vader kwam in 2010 in Nijmegen om door politiekogels.

Zwaaiend met mes

In het Noord-Hollandse De Kwakel werd in maart van datzelfde jaar een Poolse man dodelijk getroffen door politiekogels. Hij kwam zwaaiend met een mes af op de agenten. Een man uit Muiden werd in 2014 veroordeeld voor het bedreigen van vier agenten met een mes. Volgens de officier van justitie hoopte de man dat de agenten die hij bedreigde hem dood zouden schieten en ging het dus om een mislukt geval van suicide by cop. Ook het neerschieten van Raymon van der Tien (41) in zijn woonplaats Purmerend was volgens deskundige Jaap Timmer mogelijk suicide by cop. Nabestaanden willen via een artikel 12-procedure alsnog strafvervolging van de betrokken vier agenten afdwingen. Timmer, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, doet onderzoek naar het fenomeen dat volgens hem het beste kan worden vertaald als ’zelfdoding via politieambtenaar’. Uit buitenlandse literatuur haalt hij een checklist om vast te stellen of het gaat om zo’n poging. ,,Depressies, eerdere suïcidepogingen, drugsverslaving en zogenoemde triggerevents, al dan niet in combinatie met drugsgebruik. Denk aan een partner die te kennen geeft ermee te kappen, of het overlijden van iemands moeder.’’ Een 39-jarige autistische man uit Assen stond gisteren voor de rechter omdat hij in oktober agenten aanviel met messen. Dat gebeurde bij een huisuitzetting. Twee agenten schoten, wat resulteerde in een verbrijzeld been bij de verdachte. De politiemensen worden niet vervolgd.

Nabestaanden

Timmer spit momenteel weer dossiers van de Rijksrecherche uit. ,,Op basis daarvan probeer ik een reconstructie te maken. Ook door te kijken naar wat nabestaanden zeggen bijvoorbeeld. Tien procent is nog een voorzichtige schatting.’’ Pogingen waarbij de politie níet vuurt, komen waarschijnlijk veel vaker voor. Timmer: ,,Zo kreeg ik na een eerdere publicatie over dit onderwerp een mailtje van een vrouw die al twee keer had geprobeerd zich door politiekogels van het leven te beroven. Beide keren door met een mes te zwaaien. Telkens wisten agenten het anders op te lossen.’’ Dat lukt vooral als agenten goed op elkaar zijn ingespeeld. ,,De één trekt zijn vuurwapen, de ander gaat praten. Vaak is de dreiging met het vuurwapen genoeg voor even een verslapping van de aandacht. Hét moment om in te grijpen, bijvoorbeeld met de uitschuifbare wapenstok of pepperspray.’’ Cruciaal is ’weten wie je tegenover je hebt’, benadrukt Timmer. ,,Agenten kunnen onmogelijk alle protocollen in hun hoofd proppen. Ze kunnen wél wat met informatie van de meldkamer. Bijvoorbeeld over eerder raar gedrag van een verdachte.’’ Voorkomen van zelfmoordpogingen door middel van politiemensen loont, denkt Timmer. ,,Suicide by cop is moeilijker te verwerken voor een agent. Hoewel de schuld natuurlijk nooit overwaait op de agent. Mensen die dit doen handelen niet rationeel. Een domme of criminele burger die sneuvelt is altijd beter dan een gesneuvelde agent.’’ Een woordvoerder van de korpsleiding kon gisteren niet zeggen of de politie speciale aandacht heeft voor het fenomeen.

Incidenten tot nu toe onderschat