Bekende politiewetenschapper vernietigend: ‘Agent die vrouw verwondde mag waterkanon nooit meer gebruiken’

Description

Het is volgens politiewetenschapper Jaap Timmer terecht dat het OM vervolging instelt tegen de agent die in Eindhoven een vrouw omverblies met een waterwerper. ,,Dit is zo’n beetje de ergste fout die je als bediener van een waterkanon kan maken. Wat mij betreft mag ze nooit meer achter zo’n kanon plaatsnemen”, zegt Timmer tegen deze site. De politiebonden reageren onthutst op de beslissing van het OM.

Bij de rellen in Eindhoven vorig jaar januari ging het er op de bewuste dag gewelddadig aan toe. Relschoppers zochten de confrontatie met de politie, richtten vernielingen aan en plunderden winkels. De Tsjechische Denisa raakte naar eigen zeggen per ongeluk verzeild in de chaos, maar later bleek dat haar vriend onder meer een kettingslot in de richting van een waterwerper had gegooid. In reactie daarop spoot de waterwerper de vrouw vanaf korte afstand omver. Die klapte daarbij met haar hoofd tegen de wand van een stalling. Beelden van het incident gingen viraal op social media. De vrouw deed aangifte van poging tot doodslag.

Niet proportioneel
Volgens het OM is het optreden van de vrouwelijke agent die de waterwerper bediende ‘niet proportioneel’ geweest. Justitie beschuldigt haar van mishandeling, tot afgrijzen van de drie grote politiebonden. ,,Het gaat hier om een ongelukkige samenloop van omstandigheden”, zegt voorzitter Xander Simonis van ANPV. ,,Die collega heeft nooit de opzet gehad om in het gezicht van die mevrouw te spuiten. Ik heb zelf jarenlang met de waterwerper gewerkt: het bestuurt heel log en het is heel moeilijk om gericht op iemand te richten, laat staan op iemands gezicht. Van opzet is absoluut geen sprake en dat lijkt mij in deze zaak van cruciaal belang.”
Bovendien, zo zeggen alle politiebonden, nam de bespoten vrouw doelbewust een risico dat er geweld tegen haar kon worden gebruikt. ,,Ze was daar niet toevallig en is ook niet weggegaan toen haar dat meerdere malen werd gevraagd”, zegt Simonis. ,,Het is onfortuinlijk dat ze precies in haar gezicht is geraakt en daardoor een flinke hoofdwond heeft opgelopen, daar is iedereen het over eens. Maar dát er geweld is gebruikt, heeft ze echt volledig aan zichzelf te danken.”

De waterwerper is volgens de bekende politiewetenschapper Jaap Timmer (VU) bedoeld om grote groepen te verdrijven en uit een bepaald deel van een publiek domein te krijgen door ze nat te maken door middel van een soort beregening. ,,De waterwerper is niet bedoeld om harde kracht uit te oefenen op een individu. Dat is hier wel gebeurd. Er is een directe straal afgevuurd die een jonge vrouw heeft gevloerd, met zwaar letsel als gevolg. Dat is evident niet goed. Ze heeft hier een schedelbreuk aan overgehouden, dat is nogal wat.” Op de waterspuit zit een soort haak die de straal moet verspreiden. Een harde straal kun je bijvoorbeeld naar de grond richten om groepen mensen indirect nat te maken. ,,In dit geval is verzuimd om de haak voor de straal te plaatsen. Dat is niet professioneel“, zegt Timmer.
Het is vanuit maatschappelijk oogpunt daarom goed dat het OM met de vervolging een signaal afgeeft dat ‘dit absoluut niet oké is’, aldus Timmer. ,,De agent heeft hiermee aangetoond dat zij ongeschikt is voor deze functie. Ik zeg niet dat dat werk makkelijk is, maar juist in dit soort situaties wordt van een agent verwacht dat hij of zij weloverwogen een goede beslissing neemt. Dat was hier duidelijk niet het geval.” Timmer maakt een vergelijking met een chirurg die per ongeluk het verkeerde been afzet. ,,Als zoiets gebeurt wordt zo’n iemand ook uit zijn functie ontheven, dat lijkt mij meer dan logisch.”

‘Achteraf makkelijk praten’
Uit onderzoek door de Rijksrecherche is volgens het OM gebleken dat het optreden van de politie niet strookt met de geldende instructie. Een waterwerper is bedoeld om bij rellen samenscholende mensenmassa’s te verstoren, niet om op individuen te richten. De betrokken agent wilde de man tegenhouden, maar daarvoor had een andere, minder ingrijpende manier gekozen kunnen worden, oordeelt het OM.
Volgens ACP-voorzitter Wim Groeneweg is dat achteraf ‘vanuit je luie stoel makkelijk praten’. ,,Het was die dag chaos in Eindhoven. Agenten moesten in een split second hele moeilijke keuzes maken om de orde te handhaven. Er wordt nu een beeld geschetst dat de politie die dag ongelimiteerd en zonder nadenken geweld gebruikte, maar het zware geweld kwam juist van de andere kant. Door nu als OM met veel poeha vervolging in te stellen doet de politieorganisatie geen goed. We voelen ons in de steek gelaten, ja.“

Het ongeloof binnen het politiebedrijf is groot, beaamt Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB), de grootste van Nederland. ,,Politiemensen reageren ontzettend aangeslagen. Zij doen naar eer en geweten hun werk en zien nu wat voor consequenties dat kan hebben. De agent in kwestie staat mogelijk een maatschappelijke straf te wachten, dat komt mentaal hard binnen. Politiemensen lopen al op hun tandvlees. Er wordt steeds meer van ze gevraagd en de werkdruk loopt alsmaar op. Het is te hopen dat de rechter dat allemaal meeweegt.”

De bespoten vrouw heeft nog altijd fysieke en psychische klachten, zegt haar advocaat Barbara van Straaten. ,,Als iemand tegen andermans hoofd schopt, is het meteen poging tot doodslag. Dit is hetzelfde”, vertelt ze. ,,Volgens haar heeft de agent van dichtbij de hardste waterstraal gebruikt die mogelijk is, waardoor het risico op zwaar letsel groot is. ,,Er is hier zwaar disproportioneel geweld gebruikt. Ze mag van geluk spreken dat Denisa het heeft overleefd.”

Dat er fouten gemaakt worden door de politie, ontkennen de bonden niet. ,,Maar het zou het OM sieren als ze daar wat voorzichtiger mee omgaan”, zegt Groeneweg. ,,Het is echt niet zo dat een agent ‘s ochtends met het idee opstaat om er even lekker op los te rammen. Het zou fijn zijn als het OM - en eigenlijk iedereen in dit land - meer om onze organisatie gaat staan. Want wat je nu krijgt is dat de agent in kwestie nu al als schuldige wordt gezien. Ze wordt nu als het ware al op het schavot gehesen, dat is zorgelijk. Bij een volgende keer zullen agenten misschien wel te terughoudend optreden, met als gevolg dat onze veiligheid in gevaar komt. Dat kan levensgevaarlijke consequenties hebben.”
Volgens Timmer komt het de laatste jaren steeds vaker voor dat het OM een manier zoekt om een sanctie op te leggen als er fouten worden gemaakt en de politie daar intern geen maatregelen op neemt. ,,Iedere politie-eenheid heeft weliswaar een adviescommissie politiegeweld, maar daar komen in de praktijk nog niet veel kritische beoordelingen uit. Of hier intern maatregelen zijn genomen weet ik niet, maar het lijkt mij evident dat die mevrouw niet meer in de waterwerper plaatsneemt. Voor zover mij bekend is zoiets de afgelopen decennia in Nederland niet voorgekomen.”

Koen Simmers van de Nederlandse Politiebond reageert geïrriteerd op de uitspraken van Timmers. ,,Gelukkig gaat deze wetenschapper er niet over. Doet weer onverstandige uitspraken, lekker makkelijk met zijn papieren werkelijkheid. Collega’s hebben daar heftigste dag in hun carrière meegemaakt, vervolgens jaar later dit gezeik. Ongelooflijk.”