De politie lost niet zomaar een waarschuwingsschot: zo gaat dat in z’n werk
Chauffeur Marko Spannenberg uit Wezep bleef rustig in zijn vrachtwagen zitten toen hij door een politiemacht werd klemgereden op de A27. Pas toen er waarschuwingsschoten werden gelost, drong tot hem door hoe serieus de situatie was. Wanneer lost de politie zo’n waarschuwingsschot?
Waarom worden waarschuwingsschoten gelost?
Het gebruik van het dienstpistool is het zwaarste geweldsmiddel dat een politieagent heeft. Het waarschuwingsschot is volgens woordvoerder Helma Huizing van de korpsleiding de (aller)laatste waarschuwing voordat er gericht wordt geschoten. Een agent zal altijd eerst op andere manieren proberen de situatie te de-escaleren, voordat het vuurwapen wordt ingezet.
De politie heeft de wettelijke bevoegdheid om gericht te schieten, maar voorafgaand moet een agent volgens politiewetenschapper Jaap Timmer van de VU Amsterdam met een niet mis te verstane waarschuwing komen dat er geschoten kan gaan worden. Dat kan met luide stem, maar ook in de vorm van een waarschuwingsschot. In 2021 werden volgens de meest recente politiecijfers 165 waarschuwingsschoten gelost.
Welke voorwaarden zijn er voor het lossen van een waarschuwingsschot?Een waarschuwingsschot moet op zo’n manier worden gelost, dat het niet gevaarlijk is voor personen. Een agent zal volgens Huizing altijd afwegen of er veilig een waarschuwingsschot kan worden gelost. ,,Het is situatieafhankelijk of een waarschuwingsschot gepast is. In een druk bezocht winkelcentrum, met risico voor omstanders, kan een waarschuwingsschot niet op zijn plaats zijn.”Het is situatieafhankelijk of een waarschuwingsschot gepast is
Bij een waarschuwingsschot wordt vaak in de lucht geschoten, hoewel dat een risico is. Die kogel komt immers ook weer naar beneden. ,,Waar moet je zoiets veilig oefenen?” zegt Timmer. Volgens de politie krijgen agenten tijdens een integrale beroepsvaardigheidstraining (IBT) uitgelegd dat ze een waarschuwingsschot in veilige richting moeten doen. Dat kan een schot zijn in bijvoorbeeld zachte aarde, zand of sloot. Veilig omgaan met het dienstpistool en in de veilige richting houden zijn volgens Huizing onderdelen van het examen.
Heeft het lossen van waarschuwingsschoten effect?Het waarschuwingsschot heeft volgens de politie het effect dat het ‘menens’ is. Een verdachte kiest op zo’n moment vaak eieren voor zijn geld, zegt Huizing. Volgens Timmer is het effect gering. ,,Omdat de meeste mensen het schot niet horen, het niet als schot herkennen of het zien als een soort aanmoediging om weg te rennen of te rijden. Dat laatste omdat criminelen in Nederland er vaak ten onrechte vanuit gaan dat de politie toch niet gericht zal schieten.”
Wat betekent het voor een agent als hij of zij een waarschuwingsschot lost?Een agent moet het gebruik van het vuurwapen melden aan de hulpofficier van justitie. Het gebruik van het vuurwapen wordt altijd onderzocht door de politie, dus ook als er een waarschuwingsschot is gelost. Een politiechef zal dit beoordelen op professionaliteit.