Geen agent, geen boa, maar een coronagastheer: luisteren we wél naar deze mensen?

Description

Apeldoorn, Deventer en Zwolle hebben ze al een paar weken. En nu zijn ze er ook in de kleine gemeente Epe. Vrijwilligers die passanten bij overtreding namens de gemeente op coronaregels wijzen. ,,Ik wilde natuurlijk geen blauw oog, dat is ook niet gebeurd.’’ Deskundigen roemen de initiatieven in Oost-Nederland. ,,Prima dit, want mensen kennen afkeer bij autoriteiten.’’

Andre Valkeman 10-08-20, 08:00

Met een geel hesje staat vrijwilliger Freek Bosch (70), met zijn vrouw, midden op het plein in Epe. Hij spiedt, spreekt mensen aan, en kijkt weer wat rond. Bosch is gastheer voor de gemeente Epe. 

In naam van de wet kan hij niets. Hij mag niemand op de bon slingeren. Laat staan boeien en arresteren. Toch vraagt hij groepjes mensen om zich anders te gedragen. Als mensen de 1,5 meter afstand even lijken te vergeten, er een opstopping bij looproutes dreigt of wanneer een fietser gaat fietsen waar het nu vanwege corona even niet mag.

Ik wil natuurlijk niet zo’n bril opzetten, omdat ik achter die glazen een blauw oog moet verbergen.

Freek Bosch, Gastheer van Epe bij openbare pleinen

Blauw oog

Bosch was eerst ook benieuwd hoe het zou gaan. Hij is geen agent, geen boa, toch moest hij mensen gaan aanspreken op hun gedrag. ,,Als gewone burger eigenlijk.’’ De vrijwilliger zegt met een lach. ,,Het is nu mooi weer, dan loop ik graag met een zonnebril op. Maar ik wil natuurlijk niet zo’n bril opzetten, omdat ik achter die glazen een blauw oog moet verbergen. Begrijp je wat ik bedoel?’’

Alleen Bosch heeft nog nooit een onveilig gevoel gehad, tot nu toe. ,,Nog niemand die mijn aanspreken niet accepteerde en agressief werd. ‘Dat maak ik zelf wel uit’, is het ergste geweest wat ik terugkreeg. Dan tel ik tot tien, en bij vijf ben ik het al kwijt. Nee, ik voel me nuttig zo.’’

Geschreeuw, gedoe, verzet

Naast Epe hebben ook Apeldoorn, Deventer en Zwolle ‘coronavrijwilligers’ of ‘coronamedewerkers’ voor een onkostenvergoeding ingezet. Gastheren- en vrouwen die stadsbezoekers wijzen op de coronaregels. Zulke medewerkers, die naast agenten en boa’s mensen op coronaregels attenderen, is dat verstandig?

We leven in een tijd waarin mensen moeite hebben met autoritei­ten die hen aanspreken op hun gedrag

Jaap Timmer, Politiedeskundige

Jaap Timmer is socioloog en verbonden en de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij doet onderzoek naar politie- en veiligheids­vraagstukken. ,,Ik vind dit een creatief idee. We leven in een tijd waarin mensen moeite hebben met autoriteiten die hen aanspreken op hun gedrag. Zeker als dat overheidsfunctionarissen zijn. Geschreeuw, gedoe, verzet.’’

Timmer is benieuwd. ,,Van burger tot burger elkaar aanspreken, dat kan goed. Je zou er goed aan doen dit te onderzoeken. Indien mensen aangesproken zijn, vraag ze op een andere plaats in de stad, ietsjes na dat moment: wat vond u hiervan? Ik ben nu al benieuwd naar die uitslagen. Ik vermoed dat veel mensen dit sympathiek vinden.’’ 

Freek Bosch en zijn vrouw helpen mensen op weg. © Rob Voss

Hoogleraar rechtswetenschap Jan Brouwer is ook enthousiast. ,,De maatschappij hoeft niet altijd te wachten tot het gezag ingrijpt. Bij heftige demonstraties zijn er proeven gedaan waarbij demonstratie-organisaties zelf mensen moesten aanwijzen binnen de groep die toezicht hielden. Dat werkte goed. Er was een gezamenlijk belang. Dat effect voorzie ik hier ook. Niet oom agent maar een stadsgenoot spreekt mij toe. Ach kom, ik zeur ook niet, voor de goede zaak, denk je dan.’’

Geen discussie

Waar ligt eigenlijk de grens voor zo’n gastheer? Wanneer blijft hij nog vrijwilliger en waar zoekt hij bevoegdheden op die enkel boa’s en politie hebben. De Eper gastheer Bosch: ,,Vooraf spraken wij vrijwilligers daar dus met de gemeente over. Tot hoever mogen en moeten wij gaan? De wereld kent overal azijnzeikers. Harde regel is: wij gaan gewoon niet in discussie, zijn we ook niet bevoegd voor. Dus daar ligt de grens. We maken mensen slechts eenmaal attent op iets dat niet helemaal goed is. Daar blijft het bij. Discussies gaan wij uit de weg.’’

Je hebt helaas zonderlin­gen die zo onfatsoen­lijk zijn, dat ze overal stampij over maken.

Jaap Timmer, Politiedeskundige

Maar mocht zo’n vrijwilliger onverhoopt toch aangevallen worden, welke les moet je daaruit trekken? Politiedeskundige Timmer: ,,Ik zou zeker niet direct concluderen: en nu moeten we maar weer stoppen hiermee. Kijk vooral onder welke omstandigheid het gebeurde. Je hebt helaas zonderlingen die zo onfatsoenlijk zijn, dat ze overal stampij over maken. Laat zo’n mogelijk incident niet gelijk dit hele initiatief de das om doen.’’

Timmer vindt dat hun rol als gastheer in kledij wel aangegeven moet worden: ,,Dus zichtbaar met een hesje, dan komt het niet uit het niets. En dan iemand eenmaal vriendelijk aanspreken. Nee, prima!’’

Vrijwilliger Bosch: ,,Als wij alleen al met een geel hesje, met het gemeentelogo erop, rondlopen heeft dat al invloed. Het sorteert netter gedrag. Mensen denken wellicht: tje, is dat misschien een boa of iemand met ander gezag? Ik houd me in ieder geval aan de regels. En indien je mensen dan om ander gedrag moet vragen, volgen ze het vaak perfect op.’’