Nekklem is terug door dood van Henriquez

Description

Amsterdam

Zoals de dood van George Floyd de Amerikaanse politie onder een vergrootglas legt, zo gebeurde dat in Nederland na de dood van Mitch Henriquez. Opmerkelijk: door het drama in het Haagse Zuiderpark is de nekklem juist helemaal terug in de politiepraktijk.

Zo! Hoe zit dat dan?

Arubaan Henriquez (42) werd tijdens muziekfestival Night at the Park in de zomer van 2015 in een nekklem genomen door een agent, raakte bewusteloos en overleed aan zuurstoftekort. De Inspectie Justitie en Veiligheid kwam begin 2016 tot de conclusie dat de nekklem als controletechniek behouden moet blijven. De politie, Koninklijke Marechaussee en de Dienst Justitiële inrichtingen moesten ieder voor zich bepalen hoe met de potentieel dodelijke toepassing van de nekklem (verwurging door het afknellen van de luchtpijp of beide slagaders in de hals) zou worden omgegaan. De politietop paste daarop de training aan. Sinds eind 2016 leren Nederlandse agenten de nekklem te gebruiken als controletechniek.

Om iemand onder controle te brengen is de nekklem prima?

Volgens de politie wel. Maar niet zonder risico. De politie schrijft:

’Overal in het land trainen executieve politiemedewerkers de veilige en vaak toegepaste controletechniek. Tijdens een gevecht kan de controletechniek echter langzaam veranderen in een verwurging. Daarom gaan de opleiders tegenwoordig nadrukkelijk in op het verschil tussen beide technieken en hoe je verwurging voorkomt’. De politie probeert ’hachelijke situaties’ te voorkomen door erop te trainen dat ook in hectische situaties toch een van de agenten overzicht houdt. Hij of zij moet in de gaten houden of ’de betrokkene zich nog steeds verzet tegen de aanhouding, maar ook of deze zich probeert te ontworstelen aan verstikking’.

Hoe ging het voor ’Henriquez’?

Volgens de inspectie werd de nekklem als controlemiddel veel gebruikt, namelijk bij ongeveer een op de vijf gevallen waarbij de politie fysiek geweld toepaste. Politiesocioloog Jaap Timmer van de Vrije Universiteit Amsterdam, die onderzoek deed en doet naar politiegeweld, nuanceert dit beeld. ,,De nekklem stond formeel niet meer in het trainingsprogramma, ebde weg. De nadruk lag op minder riskante, evenzeer effectieve technieken, bedoeld om een verdachte veilig onder controle te brengen. Denk aan de arm-of beenklem en het fixeren van iemand tegen een object. Het gebruik van de nekklem in de praktijk was zichtbaar afgenomen.’’

Waarom blijft de nekklem populair in Nederland?

Dat heeft volgens Timmer te maken met een gebrek aan professionaliteit bij de doorsnee agent. ,,Zo’n nekklem is iets van het schoolplein, het zit er gewoon in. Het zegt wel wat dat arrestatieteams er nooit gebruik van maken. Wel van de hoofdklem, een arm om het hoofd van een verdachte. Dan heb je controle en is het klik, klik, de boeien om, kap over het hoofd, over en uit.’’

Beheerst de gemiddelde agent de vereiste techniek?

Absoluut niet, stelt Timmer. ,,Het is meer iets voor vechtsporters. Om letsel te voorkomen moet je het heel precies doen. En dat in onvoorspelbare omstandigheden en met nog geen vier dagen training per jaar, waarvan je er als het meezit hooguit één in de dojo doorbrengt.’’ De wetenschapper ziet iets vergelijkbaars met het schieten op de banden van een rijdende auto. ,,Dat is het geval bij de helft van het aantal schoten dat de politie lost. Het is niet verboden, wel onzinnig, een Miami Vicesyndroom. Een band is zo’n klein deel van een auto, die raak je alleen als je supergoed kunt schieten. Vaak gaat het schot te hoog, met alle risico’s van dien.’’

Hoe vaak gebruikt de politie in Nederland geweld?

De meest recente cijfers werden in 2018 gepubliceerd en slaan op het jaar daarvoor. Destijds bleek dat sprake was van een lichte daling: 12.394 gevallen in 2017 tegen 14.672 in 2016. Opvallend vond de politie de duidelijke daling van het geweld dat agenten toepasten in Den Haag, de stad waar Henriquez omkwam. Deze zomer verwacht de korpsleiding met nieuwe cijfers te komen. De coronacrisis zorgt voor vertraging. Een complicerende factor is dat de politieregio’s geweld verschillend registreerden. Dat probleem zou nu verholpen moeten zijn.

Wat vindt de politie van de zaak George Floyd? Korpschef Henk van Essen broedt nog op een te publiceren reactie.