Politiegeweld blijft jaar op jaar toenemen

Press/Media: Expert Comment

Description

Vorig jaar gebruikte de Nederlandse politie ruim 33.000 keer geweld, tijdens meer dan 20.000 geweldsincidenten. Daarmee steeg het aantal incidenten met 18 procent ten opzichte van een jaar eerder.
De toename blijkt uit het jaarlijkse rapport over geweldgebruik, dat de politie woensdag publiceerde. Het verslag laat zien dat de stijgende trend die in 2019 begon, onverminderd doorzet. In dat jaar waren er nog 14.612 gevallen van politiegeweld.

Deze toename wijt de politie aan verschillende oorzaken. Zo noemt ze onder meer een verbeterde registratie en een maatschappij die 'verder polariseert'. Het toenemende aantal protestacties van bijvoorbeeld boeren of klimaatactivisten zou voor meer situaties zorgen waarin agenten zich genoodzaakt zien om geweld te gebruiken.
Politiewetenschapper Jaap Timmer is niet zomaar overtuigd van die verklaringen. "Neem de stelling dat de samenleving zou polariseren. Dat zou goed kunnen, maar hoe heeft dat precies effect op het werk? En hoe meet je dat dan? Dit soort zaken moet je eerst goed onderzoeken voor je er claims over maakt."
Ook Gerbrig Klos van mensenrechtenorganisatie Amnesty International vindt de cijfers van de politie lastig te duiden voor buitenstaanders. "Politiegeweld is niet alleen of zozeer een probleem van aantallen of frequentie. Het gaat ons om de rechtmatigheid en proportionaliteit van het toegepaste geweld." Klos voegt daaraan toe dat de opvallende stijging van het aantal incidenten het belang van nader onderzoek wel onderstreept.
Bij ongeveer 2500 van alle geweldsincidenten van vorig jaar werd een vuurwapen gebruikt en/of leidde het geweld tot ernstig letsel of zelfs de dood. In de ruwweg 31.000 andere gevallen is volgens de politie geen sprake van 'letsel van meer dan geringe betekenis.'
In negen van de tien gevallen van 'ernstig' geweld stelt het korps 'wettelijk en professioneel' te handelen. Die conclusie trekt het op basis van een eigen beoordeling van ongeveer 2000 incidenten.
In 266 incidenten gingen agenten over de schreef bij de inzet van geweld. Hun gedrag gaf in vijftien gevallen aanleiding tot een intern onderzoek. Tien van die onderzoeken leidden tot disciplinaire maatregelen, variërend van een berisping tot het inhouden van verlof. Eenmaal kwam het tot een voorwaardelijk ontslag, en 248 keer deed een burger aangifte.
Van invloed op het geweldgebruik was vorig jaar de introductie van het stroomstootwapen. Dat moest er onder andere voor zorgen dat het vuurwapen minder vaak ingezet zou worden. Ruim 15.000 agenten werden daartoe met de zogenoemde taser uitgerust. In 2022 maakten zij er meer dan 4400 keer gebruik van.
Over dit gebruik is de politie zelf overwegend positief. In driekwart van de gevallen waarin agenten een stroomstootwapen trekken, doen zij dat slechts om te dreigen, bijvoorbeeld door ermee te 'knetteren'. Als gevolg zet het korps minder vaak pepperspray in, en trekt het minder vaak het dienstwapen, stelt het zelf.
Actiegroepen zoals Controle Alt Delete zijn kritisch op het gebruik van stroomstootwapens. De organisatie merkt op dat de politie vorig jaar 86 keer gericht schoot, terwijl dat het jaar daarvoor 78 keer was. De invoering van het stroomstootwapen verlaagde het aantal gerichte schietincidenten dus niet.
En door de bank genomen neemt het gebruik van wapens juist toe, zegt Jaap Timmer. "Al enige tijd is er een verschuiving van fysiek geweld te zien, van bijvoorbeeld slaan naar het gebruik van geweldsmiddelen, zoals de wapenstok en de taser."
Voor die verschuiving heeft hij geen directe verklaring. Wel ziet hij dat de trainingsfrequentie bij agenten afneemt. "Wie weinig training krijgt over geweld, grijpt daardoor misschien eerder naar een wapen."

Period4 May 2023

Media coverage

2

Media coverage