Politiewetenschapper over harde arrestatie in Rijssen: 'Niet boeien is in Nederland not done'

Description

Bij de arrestatie in 2020 van een man uit Rijssen brak de politie zijn arm toen die op de rug werd gedraaid. De arm was al verminkt, er volgden na de breuk operaties en uiteindelijk amputatie. Vorige week werd Muhammad Brbour in hoger beroep vrijgesproken. Hoe kijkt expert Timmer naar het gebruik van geweld door arrestatieteams in Nederland?

'Onverschrokkener dan jij en ik'
Timmer kent de Rijssense zaak niet, maar wil wel de kaders schetsen. Het geweld dat een arrestatieteam mag gebruiken, wijkt niet af van dat van de wijkagent. Het heeft dezelfde bevoegdheden. ,,Maar", zegt Jaap Timmer, ,,de werkwijze is wel anders. Die is er helemaal op gericht de risico's bij de arrestatie onder controle te houden." Dat betekent dat een actie onverwacht en snel moet verlopen en dat de arrestant geen enkele kans krijgt. Volgens Timmer is dat niet overbodig. ,,Een arrestatieteam wordt ingezet bij clientèle die onverschrokkener is dan jij en ik, van een zwaarder kaliber is dan waar de wijkagent doorgaans mee in aanraking komt."

Geen vrij spel geven
Het zijn verdachten die Timmer omschrijft als niet bang, verbaal vaardig en genegen tot verzet. ,,Het verleden laat zien dat ze niet zelden een poging ondernemen om er tussenuit te komen of toch nog geweld te gebruiken. Daar houdt het arrestatieteam dus rekening mee. Die moeten geen vrij spel krijgen." Omdat ze volgens Timmer 'allerhande creatieve opties' kennen om te ontsnappen, slaat een arrestatieteam de arrestant zo snel mogelijk in de boeien met de handen op de rug. ,,Niet boeien is in Nederland not done", zegt hij. Zorgen dat de arrestant geen gevaar meer vormt is 'prio nummer 1'.

Opofferingsgezind
De risico's bij de arrestatie van iemand die van terrorisme wordt verdacht, worden als nog groter beschouwd. Daar gaat ook niet een 'gewoon' arrestatieteam op af, maar de afdeling Interventie van de Dienst Speciale Interventies, onderdeel van de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies.
,,Ze zijn speciaal getraind voor het arresteren van terrorismeverdachten", zegt Timmer. En dat is een wezenlijk verschil. Timmer: ,,Je hebt dan niet alleen te maken met mensen die levensbedreigend kunnen zijn, maar die ook opofferingsgezind kunnen zijn, zeker als het om jihadisten gaat."

Handgranaat
De gemiddelde zware jongen wil bij zijn arrestatie in leven blijven, maar de terrorist wil best zijn leven geven voor de jihadistische strijd met het meenemen van zoveel mogelijk anderen, zeker ook politiemensen, geeft Timmer aan. ,,Een arrestatieteam moet dan echt rekening houden met een handgranaat ergens op een verborgen plek." ,,Niet boeien is vragen om moeilijkheden", zegt hij. ,,Het arrestatieteam moet ervan uitgaan dat de arrestant gevechtservaring heeft en getraind is om te ontsnappen. Daar kun je niet lichtzinnig mee omgaan. Er wordt niet voor niets een blindeermiddel over hun hoofd getrokken zodat ze niets meer zien."

Op de buik
Timmer kan zich voorstellen dat in sommige gevallen boeien met de handen op de buik een mogelijkheid is, waardoor de armen niet op de rug gedraaid hoeven te worden. Dat zou misschien kunnen in combinatie met andere extra maatregelen, die Timmer niet wil noemen. ,,Maar in Nederland gebeurt dat eigenlijk nooit." Hij kan niet zeggen of een arrestatieteam op de hoogte is van de fysieke en medische gesteldheid van een arrestant. Maar dan nog is het de vraag of de wetenschap van een zwakke arm voor de werkwijze veel zou hebben uitgemaakt. ,,Het wil immers niet zeggen dat een arrestant dan niet meer gevaarlijk is."

Triest
Timmer is ervan overtuigd dat het breken van de arm van Muhammad Brbour niet de bedoelingwas. ,,Het is triest voor de man, maar moedwillig iemands arm breken doen ze niet", zegt Timmer. ,,Net zo min als dat ze martelen." Natuurlijk gaat er daarbij wel eens wat mis, maar doorgaans komt dat 'door het gedrag van de klant zelf'.

Anne Faber
Soms - maar zelden - gaat een arrestatieteam wel degelijk te ver. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de arrestatie van Michael P. de moordenaar van Anne Faber. Bij zijn aanhouding brak hij een schouder. P. is in hoger beroep veroordeeld tot 28 jaar cel en tbs met dwangverpleging voor het doden en verkrachten van de 25-jarige Faber in 2017. De Hoge Raad verminderde zijn straf met vier maanden vanwege de hardhandige arrestatie. Maar de agenten die Michael P. arresteerden, werden niet vervolgd.

Schadevergoeding
Brbours advocaat Frederieke Dölle vertelt dat ze gaat vragen om een schadevergoeding voor de tijd dat Brbour onterecht vastzat. Dat kan pas als het OM niet in cassatie gaat, of als de Hoge Raad uitspraak in cassatie heeft gedaan. ,,Daarnaast kijken we hoe we de schade aan zijn arm kunnen verhalen." Dölle staat meerdere terrorismeverdachten bij en ziet meer gevallen waar de gewelddadige aanhouding in hun eigen huis traumatiserend doorwerkte. Bij de cliënten zelf, hun partners en kinderen. Ze vertelt van een vrijgesproken oud-cliënt: ,,Hij heeft last met slapen. Als hij gestommel hoort dan is zijn eerste reactie dat een arrestatieteam hem komt halen."

Proportioneel
Het beeld van Timmer is positief wat betreft het gebruik van geweld door arrestatieteams bij arrestaties. Timmer: ,,Ze arresteren zo'n 1300 tot 1400 zware klanten per jaar. Het gebruik van zwaar geweld daarbij is bijzonder beperkt. Een paar keer per jaar wordt er geschoten. Verder gebruiken ze beanbags, honden of de taser." Het lijkt hem proportioneel en zo wordt dat doorgaans ook beoordeeld.