Rome denkt er over na om het restaureren van het vele erfgoed in de stad deels te laten sponsoren door bedrijven. Dat kan eenvoudigweg nodig zijn, zeggen deskundigen. "Maar zorg er wel voor dat je hele goede afspraken maakt met sponsors."
In Rome is er zoveel geld nodig voor het restaureren van fonteinen, standbeelden, historische paleizen en oude archeologische plaatsen, dat het overweegt om een overeenkomst te sluiten met Confindustria, een Italiaanse vereniging van bedrijven.
Deze zouden die restauraties dan sponsoren, schrijft persbureau Bloomberg.
Geld
De Italianen zijn niet de enigen die de ambitie hebben historische gebouwen te preserveren terwijl er eigenlijk niet genoeg geld voor is. "We willen meer cultureel erfgoed in stand houden, dan we door de overheid kunnen laten betalen", zegt Linde Egberts, universitair docent erfgoedstudies aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU).
Dat geldt niet alleen voor landen als Italië, maar ook voor Nederland, zegt Egberts.
Italië
Rome noemt zij een extreem voorbeeld van een stad waar veel erfgoed aanwezig is: "Je kunt er geen schop in de grond steken of je stuit op de klassieke oudheid."
In Italië heeft de landelijke overheid echter geen uitgebreid programma om steden te helpen met het financieren van restaureren, dat is aan de steden zelf, zegt Helleke van den Braber, hoogleraar van de Universiteit Utrecht.
Zij specialiseert zich in meccenaatstudies, waarin wordt bestudeerd waarom rijke personen en bedrijven geld geven aan kunstenaars en culturele instellingen.
Maak duidelijke afspraken
In Rome hebben ze goed gekeken naar de Notre Dame in Parijs, aldus Van den Braber. Na de brand in die kathedraal in april vorig jaar, kwamen er snel toezeggingen van rijke Franse families en bedrijven voor giften voor de wederopbouw.
Je moet bij zoiets echter wel de afweging maken of een bijdrage van bedrijven opweegt tegen de prestatie die bedrijven eisen, aldus Van den Braber. "Bedrijven investeren niet zomaar, zolang echter duidelijk is wat een bedrijf wil, is er niets aan de hand."
Als het daarentegen niet helder is wat een bedrijf wil, en ze willen meer, dan wordt het ingewikkeld, waarschuwt ze.
Verschil van inzicht
Als je met sponsors werkt, dan kun je de situatie krijgen waarbij de experts misschien anders over restauratie denken dan commerciële partijen, voegt Egberts daar aan toe.
"Sommige mensen vinden dat je de commercie sowieso moet weghouden, maar als het alternatief is dat anders monumenten vergaan, dan is daar wel wat discussie over mogelijk", aldus Van den Braber.
Nederland
In Nederland is pas sinds de monumentenwet van 1989 de overheid formeel verantwoordelijk voor de bescherming van monumenten. Voor die tijd was het altijd de verantwoordelijkheid van mensen die er geld voor over hadden, dus vaak de elite, die bijvoorbeeld met ondernemen geld had verdiend, aldus Egberts.
Nu is de situatie in Nederland anders dan in Italië, legt Van den Braber uit. Op nationaal niveau bekommert de overheid zich om het erfgoed, dat wordt door de politiek breed gesteund, zegt ze.
Verder zijn er private fondsen, zoals het Prins Bernardfonds en de BankGiroloterij.
'Meer visie'
In Nederland zijn we ook meer visie, vindt Van den Braber. De overheid brengt de staat van erfgoed in kaart waardoor we groot onderhoud dat nodig is zien aankomen. "Al lang van tevoren worden er potjes aangelegd om dat op te vangen."
Daarbij scheelt het wel dat er in Nederland minder erfgoed is dan in Italiaanse steden zoals in Rome, vult Egberts aan. Het gebied van Rome dat staat op de werelderfgoedlijst van Unesco is 1430 hectare groot. Ter vergelijking: de grachtengordel van Amsterdam is bijna 200 hectare groot.
Geen sponsoring, wel samenwerking
Sponsoring zoals nu in Rome wordt overwogen kennen we in Nederland niet. Er is echter wel veel samenwerking tussen de overheid en private partijen, aldus Egberts.
Zo wordt soms bij de herbestemming van oude gebouwen samengewerkt met vastgoedinvesteerders, waarbij geregeld de opbrengst van nieuwbouw op een terrein wordt gebruikt om andere delen te restaureren.
'Moet functie hebben'
Sponsoring kun je ook breder zien, legt Egberts uit. Zo zijn er bedrijven die in een verbouwd postkantoor of een gerenoveerd pand van een paar eeuwen oud gaan zitten. "Je kunt je erfgoed niet in stand houden als het geen functie heeft".
In Nederland staan erfgoedexperts meer open voor samenwerking om erfgoed te veranderen en het zo toekomstbestendig te maken, aldus Egberts. "In bijvoorbeeld Italië is het minder geaccepteerd als een Romeins badhuis een winkel wordt."