Recht en Religie

URL study guide

https://studiegids.vu.nl/en/courses/2024-2025/R_GGR2

Course Objective

Na het volgen van het vak weet de student welke bijzondere positie geloofsgemeenschappen zoals kerken en moskeeën en ook religieuze voorgangers in de Nederlandse rechtsorde innemen en welke rechten en plichten zij hebben. Ook weet de student wat de rol van de overheid in juridisch opzicht is of kan zijn bij kwesties met een religieus aspect. De student kan nieuws en maatschappelijke ontwikkelingen voor wat religieuze groepen betreft juridisch duiden. De student verwerft in het bijzonder kennis en inzicht over (a) de actuele en historische betekenis en inhoud van het beginsel van de scheiding van kerk en staat in Nederland en in de Europese context; (b) de verhoudingen tussen het statelijk recht en het eigen interne recht van geloofsgemeenschappen, ook ten aanzien van de rechtspositie van geestelijken, het kerkelijk tuchtrecht en het burgerlijk recht en strafrecht en (c) de rol van de burgerlijke rechter bij kerkelijke conflicten. Eindtermen: 1-9, 15-16.

Course Content

Tijdens de colleges komt de rol van overheid in relatie tot religie aan de orde: wat houdt de scheiding van kerk en staat precies in? Welke ruimte biedt de Nederlandse rechtsorde aan religie en godsdienstige gemeenschappen? Waar liggen de grenzen precies en wat mogen geloofsgemeenschappen intern zelf bepalen? In de werkcolleges komen (in willekeurige volgorde) de volgende onderwerpen aan de orde:Recht en religie in Nederland: inleiding, enkele casus, staatsneutraliteit, is facilitering
- bijvoorbeeld fiscale voordelen
- van geloofsgemeenschappen toegestaan?Historische ontwikkeling (banden tussen) Kerk en staat: rechtsgeschiedenis vanaf de Middeleeuwen tot en met de 20e eeuwKerk/religie en staat in Europa: vrijheid van godsdienst in het EVRM: reikwijdte en beperkingenScheiding van kerk en staat: religieuze uitingen en het publieke domein (overheidscontact religieuze organisaties, subsidievoorwaardenGeloof en strafrecht: Uitingsvrijheid gelovigen, strafbare belediging?· Ambtsgeheim en verschoningsrecht voor religieuze voorgangers/geestelijken, tuchtrechtGeestelijk ambt: rechtspositie, wel of geen arbeidsovereenkomst, recht op ongelijke behandeling?Rechtspersoonsvormen geloofsgemeenschappen: kerkgenootschap (definitie, organisatievrijheid en grenzen), stichting en verenigingKerkelijke rechtspraak (vormen en juridische kwalificatie, bv. bij einde religieus huwelijk), rol burgerlijke rechter bij religieuze conflicten

Teaching Methods

Van de acht werkcolleges bent u bij ten minste vijf colleges aanwezig. Op die manier komt u tot het proces van deep learning op dit voor velen wat minder bekende onderwerp. Per college staat een thema (zie 'inhoud vak') centraal: een specifiek daarin gespecialiseerde docent (werkzaam binnen de academie en/of de rechtspraktijk als advocaat) werkt dat thema uit. Ter voorbereiding op de werkcolleges kunnen docenten extra studiemateriaal (jurisprudentie, rechtsliteratuur) op Canvas plaatsen. Dat studiemateriaal is
- evenals de tijdens de werkcolleges behandelde stof
- verplichte studiestof voor het tentamen. Voor elk college bereidt u zich voor door de opgegeven literatuur gericht door te nemen. Tijdens de werkcolleges wordt zoveel mogelijk ingespeeld op de actualiteit en is er ook ruimte voor discussie over praktijksituaties. Uit voorgaande jaren blijkt dat studenten regelmatig zelf praktijkvoorbeelden ter bespreking aandragen.

Method of Assessment

Schriftelijk tentamen met per deelthema 1 of meer vragen waarbij wordt getoetst op kennis en inzicht.

Literature

Verplicht: -nieuwe druk (verwacht eind 2024) van L.C. van Drimmelen en T.J. van der Ploeg (red.), Geloofsgemeenschappen en recht, Den Haag: Bju 2014. ISBN paperback: 978‐90‐8974‐991‐8; ISBN digitaal: 978‐94‐6274‐159‐1
- voorbereidingsmateriaal werkcolleges: wordt op Canvas geplaatst Aanbevolen: T. van Kooten, Het kerkgenootschap in de neutrale staat: een verkenning en analyse van de positie van het kerkgenootschap binnen de Nederlandse rechtsorde, Den Haag: Bju 2017. ISBN hardcover: 978‐94‐6290‐450‐7

Target Audience

masterstudenten Rechten, Religie en Theologie en studenten van andere faculteiten en universiteiten, bijvakstudenten, auditoren, contractonderwijs voor praktijkjuristen. Vakken van een masteropleiding van de faculteit zijn alleen te volgen als je beschikt over een diploma dat toegang geeft tot de betreffende master/afstudeerrichting. Afwijking hiervan is mogelijk indien de student het eerste jaar van een juridische opleiding heeft gevolgd.

Additional Information

De relatie tussen religie en recht is complex en schuurt soms. Zo speelden in de afgelopen jaren kwesties rondom kerkasiel, de Nashvilleverklaring, de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster, sluiting van gebedshuizen waarin radicaal gedachtegoed wordt gepredikt, misbruik binnen religieuze organisaties en de vraag of de overheid i.v.m. Coronacrisis kerkdiensten aan banden mag leggen, Er is een spanningsveld tussen godsdienstvrijheid en de grenzen die het Nederlandse recht hieraan stelt. Dat komt tot uitdrukking in bijvoorbeeld vragen over religieus arbeidsrecht, de rol van de burgerlijke rechter bij conflicten over bijvoorbeeld kerkelijke goederen, het verbieden van klokgelui en gebedsoproepen vanaf minaretten van moskeeën en subsidiëring van geloofsgemeenschappen, gebruik van verdovende middelen in een religieuze setting, of een predikant of imam publiekelijk homoseksuele activiteiten mag veroordelen en ook of een priester zich mag beroepen op het biechtgeheim als sprake is van misbruik binnen een religieuze organisatie. Hierbij speelt de historie en ook de inhoud van het beginsel van de scheiding van kerk en staat een belangrijke rol: wat betekent het dat de overheid neutraal is als het gaat om religie? Het gaat hier niet om een statisch gegeven, deze verhoudingen veranderen en dat heeft juridische gevolgen. Het vak past in het hart van de facultaire benadering Law in Action omdat niet een bepaald rechtsgebied maar de juridisch problematische relatie tussen recht en religie centraal staat. Hoogleraren van verschillende universiteiten en ook docenten werkzaam in de juridische praktijk verzorgen het onderwijs.

Entry Requirements

Het is niet nodig om eerst Religie en Recht gevolgd te hebben. Bij dat vak ligt de nadruk op religiewetenschappelijke aspecten. Bij dat vak ligt het accent op de juridisch-organisatorische vormgeving van verschillende godsdiensten. Bij Recht en Religie ligt de nadruk op de rechtswetenschappelijke aspecten.

Explanation Canvas

Ter voorbereiding op de werkcolleges wordt aanvullend studiemateriaalop Canvas geplaatst.