Aanbevelingen voor de evaluatie van de integrale wijkgerichte aanpak van overgewicht

SAMENVATTING
In Nederland wordt een integrale wijkgerichte aanpak (IWA) aangemoedigd om overgewicht en obesitas bij kinderen tegen te gaan. Een bekend voorbeeld van zo’n programma is JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht). Uit literatuur blijkt dat programmaevaluatie belangrijk is bij het optimaliseren van IWA’en. De afgelopen jaren zijn diverse evaluatie-instrumenten ontwikkeld om professionals hierbij te helpen. Het is echter onduidelijk hoe bruikbaar deze instrumenten in de praktijk zijn. Om de ervaringen van professionals met programmaevaluatie en de evaluatie-instrumenten in kaart te brengen zijn focusgroepen en interviews afgenomen bij 32 professionals, onder wie programmamanagers en epidemiologen betrokken bij de JOGG-aanpak, en deskundigen op het gebied van gezondheidsbevordering en evaluatie die niet betrokken zijn bij de JOGG-aanpak. Uit de bevindingen blijkt dat programmaevaluatie wordt belemmerd door onvoldoende tijd, budget en ervaring met de IWA, gebrek aan leiderschap, en beperkte belangenbehartiging voor evaluatie. Hoger management geeft vaak prioriteit aan effectevaluatie, en niet aan procesevaluatie en de opbouw van evaluatiecapaciteit. De evaluatie-instrumenten zijn nodig maar te uitgebreid bevonden, gezien de beperkte middelen beschikbaar voor de evaluatie van een dergelijke veelomvattende aanpak. Het evalueren van een IWA zoals JOGG vinden de respondenten belangrijk. Toch zijn de meeste professionals er niet mee vertrouwd en geven managers procesevaluatie vaak geen prioriteit, onder andere vanwege tijdgebrek en een beperkt budget. Om de evaluatie van IWA te optimaliseren zijn meer middelen nodig, net als coaching om evaluatievaardigheden van professionals te verbeteren.

ABSTRACT
Integrated community-wide intervention approaches (IWAs) are implemented to prevent childhood obesity. A well-known example of such a programme is JOGG (‘Youth on Healthy Weight’). Programme-evaluation can improve IWAs, but professionals involved often struggle with its performance. Evaluation tools have been developed to support Dutch professionals involved in IWAs, however, it is unclear how useful these tools are. We therefore researched the perceived facilitators of and barriers to IWA programme-evaluation, and experiences with the evaluation tool, by conducting interviews and focus groups among 32 professionals, including programme-managers, epidemiologists and experts.

Our findings showed that evaluation is hampered by insufficient time, budget and experience with IWAs, lack of leadership, and limited advocacy for evaluation. Managers often prioritise effect evaluations over process evaluations and capacity building. The evaluation tools are perceived as valuable but too comprehensive, given the limited resources available for the evaluation of such a comprehensive approach.

Evaluating IWAs such as JOGG is found to be important but most professionals are unfamiliar with it and management does not prioritise process evaluation nor incentivize professionals to evaluate. To optimize programme evaluation, more resources and coaching are required to improve professionals’ evaluation capabilities and specifically the use of evaluation.