Anticiperend handhaven van het nieuwe normen- en handhavingsstelsel Schiphol

In afwachting van de inwerkingtreding van het nieuwe LVB-1, waarmee het Nieuwe Normen- en Handhavingsstelsel (NNHS) de status van wettelijk voorschrift op het niveau van een algemene maatregel van bestuur (amvb) zal krijgen, wordt dit NNHS anticiperend gehandhaafd. Met het oog op
dit anticiperend handhaven heeft de Tweede Kamer gevraagd om beantwoording van de volgende vragen.
1. Welke betekenis heeft anticiperend handhaven voor de rechtspositie van burgers?
2. Op welke wijze kan worden voorkomen dat (langdurig) anticiperend wordt gehandhaafd?
3. Hoe verhoudt bij Schiphol de beginselplicht tot handhaving zich tot het
handhavingsvacuüm dat is ontstaan door de gedoogsituatie van anticiperend handhaven?
4. Welke mogelijkheden zijn er om het handhavingsvacuüm bij Schiphol op te lossen?
5. Welke mogelijkheden zijn er om, in afwachting van LVB-1, het nieuwe normen- en handhavingsstelsel (NNHS) bij Schiphol versneld wettelijk in te voeren? Zou een tijdelijk kader hierin kunnen voorzien?
6. Welke voor- en nadelen heeft versnelde / tijdelijke invoering van het NNHS bij Schiphol?
Gegeven de fundamentele positie in een democratische rechtstaat van de wet was er op voorhand de veronderstelling dat anticiperend handhaven van normen die nog niet als wettelijk voorschrift gelden moet wijken voor handhaving van de op dit moment geldende wetgeving.
Vervolgens is in het raamwerk van een aantal leerstukken nagegaan of er valide redeneringen kunnen worden ontwikkeld die een uitzondering op het vaste stramien rechtvaardigen. Dat blijkt niet goed mogelijk.
Crux is dat het NNHS op dit moment de status van beleid heeft; niet van wetgeving, voor zover wij hebben reconstrueren ook niet op basis van de in de Wet luchtvaart neergelegde experimenteerbepaling.
Het te zijner tijd terugwerkende kracht toekennen aan nieuwe wetgeving en het op die basis handhaven van normen (in casu: het NNHS) die op dit moment de status van wettelijk voorschrift missen is, behoudens uitzonderingen die hier niet aan de orde zijn, onaanvaardbaar.
Eveneens onaanvaardbaar is het handhaven van buitenwettelijke normen van het NNHS door middel van anticiperende interpretatie door de rechter van de huidige wetgeving.
Voorts is geconcludeerd dat het NNHS niet kan worden beschouwd als buitenwettelijk begunstigend beleid (contra legem) dat op grond van met name het gelijkheidsbeginsel boven de huidige wetgeving kan prevaleren. Daarbij is van bijzondere betekenis dat het NNHS vergeleken met de huidige wetgeving niet voor iedereen een vooruitgang betekent. Om dezelfde reden kan het
NNHS evenmin ingevolge het evenredigheidsbeginsel prevaleren boven de huidige wetgeving.
In een strikte opvatting lijkt gedogen dan wel partieel handhaven van het LVB, gelet op de beginselplicht tot handhaving, juridisch gezien geen haalbare kaart. Legalisatie op korte termijn ligt onvoldoende concreet in het verschiet en belangen van bepaalde burgers worden er door aangetast.
Het kan echter zijn dat in het kader van een belangenafweging, waar duidelijk is dat het NNHS in het algemeen duidelijk gunstiger is voor omwonenden dan de huidige geldende wetgeving, zoveel gewicht aan de belangen van deze omwonenden die van het NNHS profiteren én aan de belangen van Schiphol wordt gehecht, dat daarin volgens de rechter ruimte voor gedogen kan worden
gevonden.
Het maken van bindende privaatrechtelijke afspraken over de te hanteren geluidsnormen die grenzen stellen aan het vliegverkeer en/of handhaving daarvan is geen juridisch haalbare optie. Het druist in tegen het publiekrechtelijke kader dat volgens jurisprudentie in beginsel het primaat heeft.
Via een laagdrempelige procedure bij de bestuursrechter kan een omwonende afdwingen dat de minister in geval van overtreding van het LVB een herstelsanctie oplegt aan de overtreder en dat zij die herstelsanctie effectueert. De omwonende staat sterk, gelet op de beginselplicht tot handhaving en tot effectuering van een opgelegde herstelsanctie. In het kader van anticiperend
handhaven van het NNHS staat hij juist heel zwak.