Beter recht door herziening van ons beeld van de herkomst van rechtsnormen

Het denken in het burgerlijk recht over de herkomst van rechtsnormen zit gevangen in het schema wetgeving-rechtspraak. De rol van de rechtspraak daarin was al problematisch, maar vanwege de realiteit van ‘maatschappelijke regulering’ door tal van maatschappelijke actoren, is het tijd voor een nieuw paradigma waarin die pluraliteit van normenvormers tot uitdrukking komt. Dat voor juridische binding een oordeel van wetgever of rechter nodig is, is wel typerend voor veel maatschappelijke regulering, maar maakt niet dat het verhelderend zou zijn om die wetgever of rechter dan ook maar voor te stellen als de bron daarvan. En waarschijnlijk is het sowieso beter om die juridische binding niet voor te blijven stellen als indirect maar als een eigenschap die maatschappelijke regulering reeds uit zichzelf in uiteenlopende gradaties kan hebben. In deze bijdrage wordt ‘de grote juridische smeltkroes’ voorgesteld als beter beeld van de herkomst van rechtsnormen. Een nieuw paradigma is van belang voor onderzoek, praktijk en onderwijs.