De aanhouder wint: De betekenis van arrestatieteams bij de Nederlandse politie

Er is moeilijk en gevaarlijk politiewerk dat de basisvaardigheden van de agent in de basispolitiezorg overstijgt. Voor dat werk beschikt de Nederlandse politie over acht Aanhoudings- en Ondersteuningseenheden (AOE), in het dagelijkse spraakgebruik nog meestal arrestatieteams (AT) genoemd. In de meeste landen heeft de politie vergelijkbare speciale eenheden. In België zijn dat de pelotons voor Protectie, Observatie, Steun en Arrestatie (POSA) bij de lokale politiezones en het Speciale Interventie Eskadron (SIE) van de Federale Politie. In Duitsland kent men het Spezialeinsatzkommando. In de Verenigde Staten hebben veel politiekorpsen een eenheid Special Weapons and Tactics (SWAT). Sommige auteurs stellen dat ontstaan en ontwikkeling van speciale eenheden militarisering van de politie betekenen, de dooront-wikkeling van community policing tegenwerken en afbreuk doen aan het rechtstatelijke ka-rakter van de politie (Campbell and Campbell, 2009; McPhail and McCarthy, ongedateerd). Met militarisering doelen deze auteurs op kenmerken als: loyaliteit, jonge personele instroom en vooral routinematig geweldgebruik bij optreden (onder meer: Brodeur, 2005). Deze bijdrage onderzoekt deze stellingen voor Nederland met behulp van een analyse van ontstaan en inzet van deze speciale politie-eenheden, hun getalsmatige en inhoudelijke ontwikkeling, hun bestuurlijk-juridische inbedding en organisatiestructuur en de resultaten van hun werk. Het is aannemelijk dat ook in veel West-Europese landen de politie steeds vaker interventie-eenheden inzet voor gevaarlijk werk. Het is daarom goed om te weten wat daarvan de mogelijke gevolgen zijn.

Deze bijdrage verkent de literatuur en informatie over de Verenigde Staten en formuleert van daaruit een onderzoekvraag. Daarna volgen een korte schets van het Nederlandse politiebestel en de positie en taakstelling van de arrestatieteams daarin als voorbeeld van een West-Europees land. Hoe deze teams die taak uitvoeren wordt daarna duidelijk op basis van afge-rond én lopend onderzoek van de rapportages en jaarverslagen van de teams. De onderzoek-vraag wordt beantwoord door middel van een korte analyse van de onderzoekresultaten tegen het licht van het thema van deze uitgave.