Expertiseontwikkeling in het project ‘Begeleiding Startende Leraren’

Het onderzoek gaat over de expertiseontwikkeling binnen een projectgroep die van 2014 t/m 2016 leiding geeft aan een omvangrijk regionaal project ‘Begeleiding Startende Leraren’. De projectgroep bestaat uit acht leden afkomstig uit vier lerarenopleidingen en vier samenwerkingsverbanden van scholen voor voortgezet onderwijs. De belangrijke taken van deze projectgroep zijn het met scholen opzetten van een infrastructuur voor het coachen van begeleiders van beginnende leraren en zorgdragen dat het nationale flankerend onderzoek naar de vorderingen van beginnende leraren goed wordt uitgevoerd. Met uitzondering van het onderzoek van Davey en Ham (2010) is er weinig bekend over inhoudelijke expertiseontwikkeling van ervaren docenten die expertise ontwikkelen over beginnende leraren. Voor theorieën over expertiseontwikkeling wordt in dit onderzoek aangesloten bij theorieën over expertiseontwikkeling in professionele leergemeenschappen (PLG). Wenger (1998) beschrijft hoe leden van een leefgemeenschap zich ontwikkelen door deelname aan een leergemeenschap en vooral door samen te werken. Zij doen dat door het ontwikkelen van relationele agency (Edwards, 2005), dat wil zeggen dat groepsleden elkaar steunen bij het ontwikkelen van expertise en daardoor niet alleen de kennis binnen de groep vergroten, maar ook in staat zijn deze kennis effectief in te zetten en de doelen te bereiken. Als belangrijke condities voor het samen leren in een PLG worden genoemd (Stoll et al., 2006, p. 226 e.v.) het hebben of ontwikkelen van gedeelde waarden en visie op de doelen, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en gedeeld leiderschap, een onderzoekende houding van de deelnemers, wederzijds vertrouwen en openheid naar elkaar en naar buiten toe. De centrale onderzoeksvraag luidt dan ook: “Hoe ontwikkelt de projectgroep zich als een effectieve professionele leergemeenschap volgens de criteria van Stoll e.a., 2006? De veronderstelling is dat de projectgroepleden als ervaren lerarenopleiders diverse rollen vervullen. In het bijzonder zijn zij bruggenbouwers tussen management van lerarenopleidingen en scholen, linking pin tussen en coach van professionele instituutsopleiders en begeleiders van beginnende leraren, verbinders van onderzoek en praktijk (Lunenberg, Dengerink & Korthagen, 2013). Het onderzoek is een kwalitatief, etnografisch onderzoek. De gegevens worden verzameld door middel van semigestructureerde interviews met de groepsleden, observaties (en audio-opnames) van groepsbijeenkomsten en het bijhouden van logboeken door deelnemers. De data worden geanalyseerd door middel van thematische analyse (Miles & Huberman, 1994). De voorlopige resultaten van de eerste fase laten zien dat de deelnemers zich steeds meer bewust worden van de doelen en waarden van het project en die in toenemende mate delen en zich inzetten om de relaties (vertrouwen en openheid) binnen de groep op te bouwen. Zij zijn steeds meer bewust van hun eigen expertise en deels van de expertise van anderen, maar de leden van de projectgroep zijn nog weinig gericht zijn op het verwerven van inhoudelijke kennis over de begeleiding van startende leraren. Bovendien overheerst in deze fase onzekerheid over leiderschap en over de eigen rol of rollen binnen het project. Referenties Davey, R. & Ham, V. (2010). ‘It’s all about paying attention!’…but to what? The ‘6 Ms’ of mentoring the professional learning of teacher educators. Professional Development in Education 36(1) 229-244. Edwards, A. (2005). Relational agency: Learning to be a resourceful practitioner. International Journal of Educational Research, 43(3), 168-182. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.ijer.2006.06.010. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook. Qualitative data analysis. London: Thousand Oaks. Stoll, L., Bolam, R., McMahon, A., Wallace, M. & Thomas, S. (2006). Professional Learning Communities: A Review of the Literature. Journal of Educational Change 7(4) 221-258. Lunenberg, M., Dengerink, J. & Korthagen, F. (2013). Het beroep van lerarenopleider. Professionele rollen, professioneel handelen en professionele ontwikkeling van lerarenopleiders. Reviewstudie in opdracht van NWO/PROO. Amsterdam: Vrije Universiteit. Wenger, E. (1998). Communities of practice: Learning, meaning, and identity. Cambridge, etc.: Cambridge University Press.