Goed besteed: de opbrengsten van dagbesteding: Ervaringen van cliënten, mantelzorgers en zorgverleners

Voor het onderzoeksproject ‘Goed Besteed: De bijdrage van dagbesteding aan kwaliteit van leven van ouderen in verhouding tot de maatschappelijke kosten’ zijn 30 ouderen (cliënten van dagbesteding), 20 mantelzorgers, 7 zorgprofessionals en 2 indicatiestellers van de gemeente geïnterviewd over hun perspectief op de opbrengsten van dagbesteding. In groepsinterviews en persoonlijke interviews is gevraagd naar persoonlijke ervaringen en het belang van dagbesteding voor cliënten, mantelzorgers en de maatschappij. Deze kwalitatieve interviews zijn een aanvulling op een kwantitatieve data-analyse binnen het project, waarin reeds verzamelde gegevens van ouderen en mantelzorgers uit een nationale database (TOPICS-MDS, nationaal programma ouderenzorg) zijn gebruikt om op een kwantitatieve manier inzicht te verkrijgen in de opbrengsten van dagbesteding. In dit rapport worden de meer ‘subjectieve’ opbrengsten van dagbesteding beschreven. De meeste cliënten waren blij met dagbesteding: het is iets om naar uit te kijken, je hebt wat te doen en je bent onder de mensen. Enkele cliënten gaven aan net zo lief thuis te zitten of liever andere activiteiten te willen doen, zij gaan vooral naar dagbesteding om hun partner te ontlasten. Mantelzorgers gaven allen aan de zorg voor hun naaste niet (meer) alleen te kunnen dragen, en het door dagbesteding vol te kunnen houden. Volgens de respondenten kunnen bijna alle cliënten, dankzij de dagbesteding, langer thuis blijven wonen. Voor elke cliënt (of diens mantelzorgers) levert dagbesteding iets op; de respondenten noemden veel verschillende ‘opbrengsten’. Deze hebben we ingedeeld in de volgende thema’s:  Sociaal contact: ‘onder de mensen’  Steun aan elkaar  Thuis wat te vertellen  Er uit zijn  Bezig zijn en je waardevol voelen  Structuur  Uitdaging en rust  Persoonlijke verzorging en vitaliteit  Behoeden voor lichamelijke achteruitgang  Cognitieve prikkeling  Zin in het leven  Ontlasting van mantelzorgers  ‘Vrije’ tijd voor mantelzorgers  Opnames voorkomen/uitstellen  Minder overig zorggebruik?  Voor de maatschappij: zinvol (vrijwilligers)werk, voorlichting en verbinding in de wijk Hoe dagbesteding bijdraagt aan de kwaliteit van leven van cliënten en/of mantelzorgers is erg afhankelijk van de persoon en situatie. Met name de onderliggende aandoeningen, de persoonlijke behoeften en het karakter van de cliënt, de ervaren belasting door de mantelzorger en de woonsituatie lijken hierbij bepalend. Cliënten waarderen keuzevrijheid en aandacht voor hen als persoon; het lijkt belangrijk dat de aangeboden dagbesteding ‘passend’ is en goed aansluit bij persoonlijke behoeften en voorkeuren. De eerste voorlopige resultaten van de kwantitatieve analyse zijn tijdens de interviews ook voorgelegd aan de respondenten; na een jaar waren er slechts kleine verschillen tussen ouderen die wel en niet gebruik maakten van dagbesteding. De respondenten hadden een totaal andere ervaring, en zij hadden verschillende verklaringen voor deze discrepantie. Deze hadden onder andere te maken met de manier waarop de vragen zijn gesteld, en met het idee dat het effect van dagbesteding in bepaalde subgroepen of met bepaalde vormen van dagbesteding sterker is. Alle respondenten waren het erover eens dat het niet goed zou zijn om te bezuinigen op dagbesteding: het levert veel op voor cliënten en mantelzorgers en het bespaart waarschijnlijk ook kosten.