Het bemesten van de lucht; over stikstof in relatie tot de voedsel, energie en milieu-problematiek

Stikstof komt van nature in niet-reactieve vorm voor in de natuur, de atmosfeer bestaat voor bijna 80% uit stikstof. Het leven op aarde heeft echter stikstof in reactieve vorm nodig voor de aminozuren, proteïne en DNA structuur. Fritz Haber en Carl Bosch hebben begin vorige eeuw de basis gelegd voor industriële ammoniak en kunstmestproductie. Nu is de helft van onze voedselproductie afhankelijk van de beschikbaarheid van kunstmest. Dit zegt Jan Willem Erisman in zijn oratie Het bemesten van de lucht, Over stikstof en de voedsel-, energie- en milieuproblematiek.

De efficiency van kunstmest in de praktijk is laag (<50%), waardoor er veel naar het milieu lekt. Dat gebeurt ook bij de verbranding van fossiele brandstoffen waarbij stikstofoxiden worden gevormd en via de lucht verspreid over grote gebieden. De stikstofemissies naar het milieu hebben grote gevolgen voor de lucht-, water en bodemkwaliteit met gevolgen voor ecosystemen en de menselijke gezondheid. Er is ook een groot effect op het klimaat door de interactie met de koolstofcyclus en de stralingsbalans. Via het luchttransport en de depositie op bossen wordt er meer koolstof vastgelegd. Bij een grote stikstofbelasting kan dit gecompenseerd worden door lachgasemissies en wordt de biodiversiteit en de grondwaterkwaliteit aangetast aldus Erisman.

Stikstofmanagement kan een positieve invloed hebben op het klimaat en het milieu. De kennis op dit gebied is echter beperkt. Het doel van de leerstoel Integrale Stikstofproblematiek is deze aspecten nader te onderzoeken om te komen tot nieuw beleid en maatregelen op het gebied van stikstofmanagement om de milieu- en klimaateffecten te beperken met daarbij toch in voldoende voedsel en energie te kunnen voorzien. In zijn oratie gaat Erisman dieper in op de voedsel-, energie- en milieuproblematiek en het onderzoek dat de komende jaren hiervoor nodig is.