Het zelfgekozen levenseinde: Een pleidooi voor het recht van mensen om over hun eigen levenseinde te beschikken

Het zelfgekozen levenseinde is een juridisch en filosofisch pleidooi voor het recht van ieder mens om over zijn of haar levenseinde te beschikken. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft ieder mens het recht om te bepalen op welke wijze en op welk moment zijn of haar leven moet worden beëindigd. Het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap beschermt het zelfbeschikkingsrecht van mensen met dementie.

Het zelfbeschikkingsrecht zou daarom het uitgangspunt moeten zijn bij beslissingen over euthanasie bij mensen met dementie. Dat recht houdt in dat deze mensen zelf mogen aangeven wanneer zij daarvoor de tijd rijp achten. Het zelfbeschikkingsrecht zou eveneens de grondslag moeten zijn van hulp bij zelfdoding wanneer mensen met of zonder handicap hun leven voltooid achten.

De aanleiding voor Het zelfgekozen levenseinde is de spraakmakende Koffiezaak. In die zaak stond het zelfbeschikkingsrecht van een patiënte met dementie centraal. Een verpleeghuisarts had een slaapmiddel in de koffie gedaan van de patiënte en haar vervolgens een dodelijk middel toegediend via een infuus. Dat had de arts gedaan zonder de patiënte daarover te informeren en de levensbeëindiging met haar te bespreken.

Het Regionaal Tuchtcollege Den Haag oordeelde dat de handelwijze van de arts onverenigbaar was met het zelfbeschikkingsrecht van de patiënte. In de arresten van de Hoge Raad over de Koffiezaak bleef het zelfbeschikkingsrecht van de patiënte echter onbesproken. De omissie van de Hoge Raad maakt een analyse van het zelfbeschikkingsrecht noodzakelijk: wat betekent dit recht voor het beëindigen van de levens van mensen met dementie en voor hulp bij zelfdoding in het geval dat mensen hun leven voltooid achten?