Kan verplicht werk voor uitkeringsgerechtigden betekenisvol werk zijn?

Het maatschappelijk debat over arbeidsre-integratie is de laatste jaren
enigszins verschoven naar de ‘waarde van werk’. Maar kan werk eigenlijk
wel waardevol of betekenisvol zijn wanneer bijstandsontvangers hiertoe
worden verplicht, zoals in het kader van de re-integratieverplichting? Dit
artikel beoogt meer inzicht te geven in de interactie tussen de (beperkte)
autonomie van bijstandsgerechtigden en de wijze waarop zij het werk als
betekenisvol en/of betekenisloos ervaren. Hiertoe is in drie gemeenten in
Nederland kwalitatief onderzoek uitgevoerd. De resultaten zijn geanalyseerd
aan de hand van theoretische benaderingen van betekenisvol werk en
autonomie en laten zien dat de beperkte autonomie van bijstandsontvangers
op een zeer diverse en soms tegenstrijdige wijze interacteert met de wijze
waarop deze bijstandsontvangers het werk in verplichte werkprogramma’s
ervaren. Hoewel de beperking van de autonomie van bijstandsontvangers in
die programma’s kan bijdragen aan de persoonlijke groei van de deelnemers,
geven klachten over het gebrek aan uitzicht op uitstroom naar betaald werk,
de gedwongen aard van het werk en het verlies aan eigenwaarde aanleiding
tot heroverweging van bestaande verplichte werkprogramma’s.