Abstract
Nieuw apparaat meet onzichtbaar waterverlies
Waarom willen we graag weten hoeveel water er op de Veluwe verdampt? Omdat we dan weten hoeveel er doorsijpelt naar het grondwater van de Veluwe. Deze grondwateraanvulling is de brandstof van het grondwatersysteem: zij bepaalt hoeveel grondwater opgepompt kan worden, zonder dat er schade optreedt aan
maatschappelijke functies zoals landbouw en natuur. Met de beschikbaarheid van voldoende grondwater zijn grote belangen gemoeid. Een gebrek aan grondwater leidt in de landbouw tot een daling van de gewasproductie en tot schade aan waardevolle natte natuur.
Zuinig omgaan met water
Een nauwkeurige bepaling van de verdamping is dus nuttig voor het waterbeheer. Door bijvoorbeeld vegetatie te veranderen kan de grondwateraanvulling worden vergroot. Een gewas verdampt meer dan een kale bodem en een naaldbos meer dan een loofbos. Door het stimuleren van vegetatie die zuinig omgaat met
water, wordt de grondwatervoorraad vergroot (rainwater harvesting). Dit extra water zorgt voor meer afvoer in de beken en voor hogere grondwaterstanden in kwelafhankelijke natuurgebieden, maar het kan ook worden gebruikt om meer mensen van goed leidingwater te voorzien. Stel dat door de bestrijding van vogelkers de verdamping met 200 millimeter per jaar verlaagt, dan levert dat per hectare een winst op van 2000 kuub; evenveel als het jaarlijkse leidingwaterverbruik van veertig personen.
Cilinder op weegschaal
Maar hoe meet je het effect van dit soort maatregelen? Met een nieuw meetapparaat, de ‘lysimeter’ (van het Griekse lysis = loslaten). Het is een cilinder gevuld met een ongestoorde grondkolom met vegetatie op een heel nauwkeurige
weegschaal. De lysimeter op de Veluwe weegt zo’n 200 kilo en is gevuld met zand waarop struikheide groeit. Als de vegetatie water verdampt, wordt de lysimeter lichter. Valt er regen op, dan wordt hij zwaarder. Met de lysimeter kun je dus rechtstreeks neerslag en verdamping meten met een precisie van 0,1 millimeter.
Het klinkt simpel, maar er zijn jaren onderzoek aan voorafgegaan. Eerst werd een prototype ontwikkeld door Bernard Voortman van KWR Watercycle Research Institute, die binnenkort op de verdamping van droogteminnende vegetaties hoopt te promoveren. Daarna is het apparaat verder ontwikkeld door Eijkelkamp Soil and Water, dankzij overheidssubsidie en financiële en inhoudelijke bijdragen van Vitens, provincie Gelderland, waterschap Vallei en Veluwe, Alterra, KNMI en STOWA.
Landelijk meetnet
Allen bevestigen dat Nederland dicht bezaaid is met neerslagmeters, maar dat voor een deugdelijk waterbeheer ook betrouwbare verdampingscijfers noodzakelijk zijn. Het is de hoogste tijd om een landelijk meetnet voor de werkelijke verdamping uit te zetten, waarbij de metingen kunnen worden gecombineerd met satellietbeelden om de verdamping van heel Nederland te monitoren.
Waarom willen we graag weten hoeveel water er op de Veluwe verdampt? Omdat we dan weten hoeveel er doorsijpelt naar het grondwater van de Veluwe. Deze grondwateraanvulling is de brandstof van het grondwatersysteem: zij bepaalt hoeveel grondwater opgepompt kan worden, zonder dat er schade optreedt aan
maatschappelijke functies zoals landbouw en natuur. Met de beschikbaarheid van voldoende grondwater zijn grote belangen gemoeid. Een gebrek aan grondwater leidt in de landbouw tot een daling van de gewasproductie en tot schade aan waardevolle natte natuur.
Zuinig omgaan met water
Een nauwkeurige bepaling van de verdamping is dus nuttig voor het waterbeheer. Door bijvoorbeeld vegetatie te veranderen kan de grondwateraanvulling worden vergroot. Een gewas verdampt meer dan een kale bodem en een naaldbos meer dan een loofbos. Door het stimuleren van vegetatie die zuinig omgaat met
water, wordt de grondwatervoorraad vergroot (rainwater harvesting). Dit extra water zorgt voor meer afvoer in de beken en voor hogere grondwaterstanden in kwelafhankelijke natuurgebieden, maar het kan ook worden gebruikt om meer mensen van goed leidingwater te voorzien. Stel dat door de bestrijding van vogelkers de verdamping met 200 millimeter per jaar verlaagt, dan levert dat per hectare een winst op van 2000 kuub; evenveel als het jaarlijkse leidingwaterverbruik van veertig personen.
Cilinder op weegschaal
Maar hoe meet je het effect van dit soort maatregelen? Met een nieuw meetapparaat, de ‘lysimeter’ (van het Griekse lysis = loslaten). Het is een cilinder gevuld met een ongestoorde grondkolom met vegetatie op een heel nauwkeurige
weegschaal. De lysimeter op de Veluwe weegt zo’n 200 kilo en is gevuld met zand waarop struikheide groeit. Als de vegetatie water verdampt, wordt de lysimeter lichter. Valt er regen op, dan wordt hij zwaarder. Met de lysimeter kun je dus rechtstreeks neerslag en verdamping meten met een precisie van 0,1 millimeter.
Het klinkt simpel, maar er zijn jaren onderzoek aan voorafgegaan. Eerst werd een prototype ontwikkeld door Bernard Voortman van KWR Watercycle Research Institute, die binnenkort op de verdamping van droogteminnende vegetaties hoopt te promoveren. Daarna is het apparaat verder ontwikkeld door Eijkelkamp Soil and Water, dankzij overheidssubsidie en financiële en inhoudelijke bijdragen van Vitens, provincie Gelderland, waterschap Vallei en Veluwe, Alterra, KNMI en STOWA.
Landelijk meetnet
Allen bevestigen dat Nederland dicht bezaaid is met neerslagmeters, maar dat voor een deugdelijk waterbeheer ook betrouwbare verdampingscijfers noodzakelijk zijn. Het is de hoogste tijd om een landelijk meetnet voor de werkelijke verdamping uit te zetten, waarbij de metingen kunnen worden gecombineerd met satellietbeelden om de verdamping van heel Nederland te monitoren.
| Original language | Dutch |
|---|---|
| Pages (from-to) | 7-7 |
| Number of pages | 1 |
| Journal | Nieuwe Veluwe |
| Publication status | Published - 2015 |
