Opvattingen over het lichaam in verschillende religieuze tradities

Dit hoofdstuk bespreekt hoe in verschillende religies en spirituele tradities wordt aangekeken tegen het lichaam, in relatie tot de ziel (of geest) van de mens. We bespreken achtereenvolgens christendom, jodendom, islam, boeddhisme, humanisme en nieuwere spirituele tradities. Vaak wordt gedacht dat het christendom verantwoordelijk is voor afwijzing van lichamelijkheid en onderdrukking van seksualiteit en het gevoelsleven. Zeker zijn hiervoor historische aanknopingspunten te vinden, maar toch blijkt de werkelijkheid complexer. Als er al sprake is onderdrukking van het lichamelijke, dan toch op basis van en als een reactie op een oorspronkelijke aanvaarding van lichamelijkheid (Vandermeersch 1988). Afwijzing van het lichamelijke, als het lagere, berust meer op invloed van het (neo)platonisme, dan op oorspronkelijk christelijk (en joods) gedachtengoed. Tegelijk lijkt veel van de huidige onderdrukking van het lichamelijke het resultaat te zijn van een typisch ‘moderne’ behoefte aan controle en heerschappij over de eigen lichamelijkheid, bijvoorbeeld door dieetmaatregelen, sport of gebruik van middelen. In onze tijd komt daar nog bij dat motieven uit allerlei verschillende levensbeschouwelijke tradities zich met elkaar vermengen. Er is naast de tendens tot beheersing en controle ook een verlangen naar rust, oefening in ontvankelijkheid en aanvaarding van dat wat ons overkomt. Vanuit deze algemene culturele en levensbeschouwelijke patronen wordt een lijn getrokken naar de omgang met emoties en de betekenis van het lichaam in de psychotherapie.