Premaligne afwijkingen van het mondslijmvlies

Leukoplakie en erytroplakie zijn de meest voorkomende premaligne afwijkingen (afwijkingen die nog geen kanker zijn, maar dit wel kunnen worden) van het mondslijmvlies. Deze afwijkingen komen veel vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers en kunnen zich op alle plaatsen in de mond ontwikkelen. Het betreft vooral mensen op middelbare leeftijd en ouder. De kans op overgang naar
een plaveiselcelcarcinoom (kwaadaardige tumor van de huid of het slijmvlies) bedraagt ongeveer 1-2% per jaar. Er zijn geen volledig betrouwbare tests die een dergelijke ontaarding kunnen voorspellen. Aanbevolen wordt om premaligne afwijkingen zo mogelijk te verwijderen, hetzij chirurgisch, hetzij door middel van CO2-laserbehandeling. Bij sommige patiënten treedt recidief op of ontstaat alsnog in de toekomst een plaveiselcelcarcinoom, hetzij op de plaats van de behandelde leukoplakie, hetzij elders in de mond of in het hoofd-halsgebied. Om die reden wordt permanente controle aanbevolen. Lichen planus van het mondslijmvlies wordt tegenwoordig als een premaligne afwijking beschouwd. De kans op maligne (kwaadaardige) ontaarding bedraagt ongeveer 0,5% per jaar. Het is niet mogelijk om bij de individuele patiënt te voorspellen of een dergelijke ontaarding wel of niet zal optreden. Ook is het niet mogelijk het ontstaan van een plaveiselcelcarcinoom bij deze patiënten daadwerkelijk te voorkomen. Aanbevolen wordt om patiënten met orale lichen planus ten minste eenmaal per jaar te controleren. In zeldzame gevallen blijkt melaninepigmentatie van het mondslijmvlies een voorstadium te zijn van een zich later ontwikkelend melanoom of op dat moment al te berusten op een melanoom. Vooral bij onbegrepen pigmentaties op het palatumslijmvlies
en in het tandvlees van onder- of bovenkaak is dus waakzaamheid geboden.