Tussen marge en centrum. Joden in naoorlogs Nederland

De inwijding van de nieuwe Sjoel Oost laat vier elementen zien die karakteristiek zijn voor de naoorlogse Nederlands-joodse geschiedenis: de dynamiek van de wederopbouw van het joodse gemeenschapsleven; de voortdurende twijfel en ideologische overtuiging dat het joodse leven in Nederland nog slechts korte tijd zou bestaan; de impact van het zionisme en – sinds 1948 – het bestaan van de staat Israël; en ten slotte de verwerking, doorwerking en herinnering aan de fatale oorlogsjaren 1940-1945. Deze parameters bepaalden het karakter van de gedecimeerde gemeenschap die vanaf de dag van de bevrijding werd gereconstrueerd door joden die de onderduik hadden overleefd, die terugkeerden uit de kampen en zij die tijdens de oorlog in het veilige buitenland hadden gewoond. Het joodse gemeenschapsleven dat aldus ontstond, kende naast vormen van continuïteit met de vooroorlogse gemeenschap, ook veel nieuwe kenmerken. Dit hoofdstuk beoogt die transformatie in kaart te brengen en aan te tonen hoe een combinatie van ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving en internationaal-joodse processen resulteerde in een aantal grote veranderingen in het leven van Nederlandse joden sinds 1945.